Bệnh Addison (suy thượng thận nguyên phát) là một rối loạn hiếm gặp, khi tuyến thượng thận không sản xuất đủ các hormone như cortisol và aldosterone. Sau đây là các thông tin quan trọng về bệnh này.
Triệu chứng
Các triệu chứng của bệnh Addison có thể phát triển từ từ và bao gồm:
- Mệt mỏi và suy nhược: Mệt mỏi kéo dài và suy nhược cơ thể.
- Giảm cân: Giảm cân không rõ nguyên nhân, dù cảm giác thèm ăn vẫn bình thường.
- Đau bụng: Đau ở vùng bụng dưới.
- Da sạm màu: Tăng sắc tố, đặc biệt ở các vùng hay tiếp xúc với ma sát như khuỷu tay, đầu gối, đốt ngón tay, và sẹo.
- Huyết áp thấp: Chóng mặt hoặc ngất khi đứng dậy.
- Thèm muối: Có cảm giác thèm đồ ăn mặn do lượng natri thấp.
- Các triệu chứng về đường tiêu hóa: Buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy.
- Thay đổi tâm trạng: Trầm cảm hoặc cáu kỉnh.
Nguyên nhân
Bệnh Addison có thể do các nguyên nhân sau:
- Phản ứng tự miễn: Hệ miễn dịch tấn công tuyến thượng thận.
- Nhiễm trùng: Các bệnh nhiễm trùng như lao có thể gây tổn thương tuyến thượng thận.
- Yếu tố di truyền: Một số dạng bệnh Addison có yếu tố di truyền.
- Xuất huyết tuyến thượng thận: Chảy máu vào tuyến thượng thận do chấn thương hoặc nhiễm trùng huyết.
- Thuốc: Một số thuốc có thể dẫn đến suy tuyến thượng thận.
Chẩn đoán
Quá trình chẩn đoán bệnh Addison bao gồm:
- Tiền sử bệnh và khám sức khỏe: Đánh giá triệu chứng và tiền sử bệnh.
- Xét nghiệm máu: Đo nồng độ cortisol, ACTH (hormone vỏ thượng thận) và aldosterone.
- Xét nghiệm kích thích ACTH: Đánh giá chức năng tuyến thượng thận qua phản ứng của cortisol với ACTH tổng hợp.
- Nghiên cứu hình ảnh: Sử dụng CT hoặc MRI để kiểm tra tuyến thượng thận.
Điều trị
Điều trị bệnh Addison chủ yếu dựa vào liệu pháp thay thế hormone:
- Corticosteroid: Dùng hydrocortisone, prednisone hoặc fludrocortisone để thay thế cortisol và aldosterone.
- Uống thuốc suốt đời: Người bệnh cần uống thuốc hàng ngày và có thể cần liều cao hơn khi có căng thẳng (ốm đau, phẫu thuật).
- Điều trị khẩn cấp: Trong trường hợp khủng hoảng tuyến thượng thận (huyết áp thấp, nôn mửa, lú lẫn), cần tiêm hydrocortisone tĩnh mạch và chăm sóc y tế ngay lập tức.
Phòng ngừa
Mặc dù bệnh Addison không thể phòng ngừa, nhưng việc quản lý sớm và đúng cách giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng:
- Theo dõi thường xuyên: Đánh giá định kỳ để điều chỉnh liều thuốc và theo dõi tình trạng sức khỏe.
- Giáo dục: Học cách nhận biết dấu hiệu khủng hoảng tuyến thượng thận và khi nào cần sự trợ giúp y tế.
- Nhóm hỗ trợ: Tham gia nhóm hỗ trợ để nhận sự giúp đỡ tinh thần và lời khuyên thực tế.
Biến chứng
Nếu không được điều trị, bệnh Addison có thể gây ra:
- Suy thượng thận: Tình trạng khẩn cấp với biểu hiện như đau dữ dội, huyết áp thấp và sốc.
- Mất cân bằng điện giải: Mất cân bằng natri và kali có thể gây suy nhược cơ và các vấn đề về nhịp tim.
- Nhiễm trùng: Do hệ miễn dịch suy yếu, người bệnh có nguy cơ cao bị nhiễm trùng.
Kết luận
Bệnh Addison là một tình trạng mãn tính cần được điều trị suốt đời và theo dõi chặt chẽ. Với phương pháp điều trị và chăm sóc đúng đắn, người bệnh có thể sống khỏe mạnh. Nếu nghi ngờ mắc bệnh, hãy đi khám và điều trị kịp thời.