Cường giáp là tình trạng tuyến giáp, nằm ở cổ, sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp (thyroxine [T4] và triiodothyronine [T3]). Các hormone này điều chỉnh quá trình trao đổi chất của cơ thể, và khi nồng độ của chúng quá cao, các chức năng trong cơ thể sẽ tăng tốc, gây ra nhiều triệu chứng và biến chứng. Dưới đây là những điểm chính về cường giáp:
Nguyên nhân gây cường giáp
- Bệnh Graves: Là nguyên nhân phổ biến nhất của cường giáp, do một rối loạn tự miễn dịch trong đó hệ thống miễn dịch tấn công tuyến giáp, làm cho tuyến này sản xuất quá nhiều hormone.
- Bướu cổ đa nhân độc (Toxic Multinodular Goiter): Xuất hiện nhiều nốt trong tuyến giáp, các nốt này sản xuất quá nhiều hormone.
- U tuyến độc (Toxic Adenoma): Một nốt duy nhất trong tuyến giáp hoạt động quá mức và sản xuất hormone dư thừa.
- Viêm tuyến giáp: Viêm tuyến giáp có thể gây cường giáp tạm thời, thường liên quan đến tình trạng tự miễn dịch hoặc nhiễm trùng.
- Nạp quá nhiều iốt: Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều iốt, có thể dẫn đến việc tuyến giáp sản xuất dư thừa hormone.
- Lạm dụng thuốc: Việc sử dụng quá liều hormone tuyến giáp tổng hợp có thể gây ra tình trạng cường giáp.
Triệu chứng của bệnh cường giáp
Cường giáp có thể gây ra các triệu chứng đa dạng, bao gồm:
- Nhịp tim nhanh: Tim đập nhanh hoặc không đều.
- Giảm cân không chủ ý: Mặc dù cảm thấy thèm ăn hơn.
- Tăng cảm giác thèm ăn: Dù ăn nhiều hơn nhưng vẫn giảm cân.
- Lo lắng, bồn chồn và cáu kỉnh: Cảm giác lo lắng hoặc không thể yên ổn.
- Rung tay: Run tay, thường xuyên xảy ra.
- Tăng nhạy cảm với nhiệt: Mức độ cảm giác nhiệt độ tăng cao, dễ đổ mồ hôi.
- Đi tiêu thường xuyên: Đi ngoài thường xuyên hoặc tiêu chảy.
- Mệt mỏi và yếu cơ: Mặc dù có thể không mệt mỏi về tinh thần, cơ thể vẫn cảm thấy yếu và mệt.
- Bướu cổ: Sưng tuyến giáp ở cổ, có thể nhìn thấy hoặc cảm nhận được.
- Các vấn đề về mắt: Đặc biệt với bệnh Graves, mắt có thể bị lồi, đỏ và kích ứng.
- Khó ngủ: Mất ngủ hoặc không thể ngủ sâu do hệ thống thần kinh hoạt động quá mức.
Sống chung với bệnh cường giáp: Điều trị tại nhà
Kiểm soát bệnh cường giáp tại nhà yêu cầu sự kết hợp giữa việc tuân thủ các phương pháp điều trị y tế, thay đổi lối sống và theo dõi tình trạng bệnh. Dưới đây là các bước chi tiết giúp bạn kiểm soát bệnh cường giáp hiệu quả tại nhà:
1. Tuân thủ phác đồ điều trị
- Thuốc: Dùng thuốc kháng giáp (methimazole hoặc PTU) theo chỉ định của bác sĩ để giảm sản xuất hormone tuyến giáp. Hãy đảm bảo không bỏ liều và tuân thủ lịch trình được bác sĩ chỉ định.
- Theo dõi liệu pháp iốt phóng xạ: Nếu bạn đã trải qua liệu pháp iốt phóng xạ, hãy tuân theo các hướng dẫn chăm sóc sau điều trị của bác sĩ, có thể bao gồm việc thay thế hormone tuyến giáp nếu liệu pháp này dẫn đến suy giáp.
- Chăm sóc sau phẫu thuật: Nếu bạn đã phẫu thuật tuyến giáp, hãy làm theo hướng dẫn chăm sóc sau phẫu thuật, dùng thuốc theo toa và tham dự các cuộc hẹn theo dõi để theo dõi chức năng tuyến giáp và nồng độ hormone.
2. Thay đổi chế độ ăn uống và dinh dưỡng
- Chế độ ăn ít iốt: Hạn chế thực phẩm chứa nhiều iốt như muối iốt, hải sản, rong biển, sản phẩm từ sữa và một số loại ngũ cốc. Thảo luận về nhu cầu dinh dưỡng với bác sĩ của bạn.
- Chế độ ăn cân bằng: Ăn nhiều trái cây, rau, protein nạc, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh để duy trì sức khỏe tổng thể.
- Thực phẩm bổ sung dinh dưỡng: Dùng các thực phẩm bổ sung như selen, L-carnitine, và vitamin D theo khuyến nghị của bác sĩ, nhưng nhớ tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu dùng bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào.
3. Thay đổi lối sống
- Tập thể dục thường xuyên: Tham gia các hoạt động thể chất như đi bộ, bơi lội hoặc yoga. Tập thể dục giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và kiểm soát các triệu chứng như lo âu và mệt mỏi.
- Kiểm soát căng thẳng: Thực hành các kỹ thuật giảm căng thẳng như thiền, bài tập thở sâu, thư giãn cơ tiến triển hoặc chánh niệm để kiểm soát lo lắng và căng thẳng.
- Ngủ đủ giấc: Đảm bảo bạn ngủ đủ giấc mỗi đêm. Tạo môi trường thân thiện với giấc ngủ bằng cách giữ cho phòng ngủ mát mẻ, tối và yên tĩnh. Cố gắng duy trì một thói quen ngủ đều đặn để cải thiện chất lượng giấc ngủ.
4. Theo dõi và kiểm tra
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Lên lịch các cuộc hẹn theo dõi thường xuyên với bác sĩ của bạn để theo dõi chức năng tuyến giáp và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết. Xét nghiệm máu để đo nồng độ T3, T4 và TSH là điều cần thiết.
- Theo dõi huyết áp và nhịp tim: Theo dõi huyết áp và nhịp tim tại nhà, vì cường giáp có thể gây ra các vấn đề tim mạch. Báo cáo bất kỳ thay đổi đáng kể nào với bác sĩ của bạn.
5. Tránh các tác nhân gây bệnh và duy trì sức khỏe
- Hạn chế rượu và thuốc lá: Tránh uống rượu quá mức và bỏ thuốc lá, vì chúng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng cường giáp và ảnh hưởng đến quá trình điều trị.
- Tránh quá nóng: Cường giáp có thể khiến bạn nhạy cảm với nhiệt. Hãy tránh tiếp xúc với nhiệt độ quá cao, chẳng hạn như tắm nước nóng, xông hơi hoặc tập thể dục mạnh trong điều kiện nóng.
- Giữ đủ nước: Uống nhiều nước trong ngày để tránh bị mất nước, đặc biệt là nếu bạn bị đổ mồ hôi nhiều do nhạy cảm với nhiệt.
Kết luận
Sống chung với cường giáp đòi hỏi một cách tiếp cận chủ động để kiểm soát tình trạng bệnh. Bằng cách tuân thủ phác đồ điều trị, thay đổi chế độ ăn uống và lối sống, theo dõi sức khỏe và tránh các tác nhân gây bệnh, bạn có thể kiểm soát các triệu chứng và duy trì chất lượng cuộc sống tốt. Việc trao đổi thường xuyên với bác sĩ sẽ giúp đảm bảo quá trình điều trị hiệu quả và thực hiện những điều chỉnh cần thiết.